रोबोट प्रतियोगितामा नेपाल भिडदै !

आगामी आईतवार नेपाली रोबोटले भारतको पुने शहरमा एसिया प्रशान्त क्षेत्रका झन्डै २ दर्जन देशहरुसँग प्रतिस्पर्धा गर्दै छ । सहभागी सहीत एक दर्जन नेपाली टोली , रोबोटिक्स क्लब , पुल्चोक क्याम्पसबाट सो प्रतियोगितामा भाग लिन शुक्रबार प्रस्थान गर्दै छन । भारतमा नेपालले सातौ अन्तरराष्ट्रिय रोबोट प्रतियोगितामा सहभागीता जनाउन गैरहेको बेला नेपाली टिमलाई शुभकामना छ , जापान, कोरिया र चाइना जस्ता देशलाई पराजित गाह्रोस भनेर ।

खै राष्ट्रपति !

ओहो ! भोट हालेको पनि २ महिना भईसक्यो ,तर नयाँ नेपालको सपना देख्न सक्ने मान्छे देखिएन । राजा हटे पनि लामा नाम भएका ब्यक्तिहरु नै शासन सत्ताको नजिकै देखिएकोले खोइ अब निकास निस्किन गाह्रो जस्तो लगिरहेको छ । राजा जस्तै यिनिहरुले पनि पार्टिको श्रीपेच अरु नयाँ युवा पुस्तालाई हस्तान्तरण गरे कती आत्मबिश्वास जनतामा बढने थियो । केही समय अघिको समय पत्रीकाको कभर फोटो राख्न मन लाग्यो , किनभने शायद भित्ते होइन निधारमा नै लेखे पनि नेपालमा राष्ट्रपति हुन गाह्रो छ कि क्या हो ? !!!

प्रचन्ड गणतन्त्रको उत्सबमा !

केही मानिसहरुलाई पछी सम्म पनि ईतिहासले सम्झने यस अर्थमा पनि छ कि एउटा जादु जस्तो गरेर सँसारबाट एक देशको राजातन्त्रको समाप्तिमा योगदान पुर्याएका छन, ति मध्ये एक हुन सम्भवत भावी प्रधानमन्त्री प्रचन्ड । यस मानेमा कि अबको २ हप्तामा नारायणहिटी खाली भएपछी यो भन्न कर लाग्छ कि राजा ज्ञानेन्द्रले नेपाललाई चिनेका रहेनछन र प्रचन्डको शब्दमा त महान नेपाली जनतालाई ! अहिले मैले खिचेको प्रचन्डको यो तस्बिर यहाँ राख्दा मलाई यो एक हप्ता पुरानो तस्बिरमा देखिएको प्रचन्डको हासो एकदम ताजा र आकर्षक लाग्यो, शायद राजाको बिदाइको तयारी गर्दा गर्दै भएर होला कि ।

अस्ताउदै छ राजतन्त्र !

सँबिधान सभाको चुनाव बिना हिँसा समाप्त भई सकेपछी पहिलो पटक मैले हालेको भोटले राजा बिनाको नेपालको परीकल्पनामा लालमोहर लागेको छ ।

बेलुकी पख अस्ताउदै गरेको सुर्योदयको द्रिश्य खिच्दै गर्दा मलाई लाग्यो - "अब जनताको हातमा पावर चाहियो, एक युगमा एक पटकको लागि !"

नेपालमा रोबोकन २००८ को तयारी सुरु ।

आगामी ३१ अगष्ट आईतवार भारतको पुनेमा हुन गैरहेको अन्तरराष्ट्रिय रोबोकन प्रतियोगितामा नेपालको रोबोटिक्स क्लब सहभागी हुनेछ ।नेपालले यसको लागि तयारी सुरु गरिसकेको छ ।

झन्डै ५ महिना अगाडिबाट सुरु भएको तयारी अनुसार नेपालले यसपटक जित्ने रणनितीका साथ अगाडि बढने छ ।

भगवान कृष्णले दही चोरेर खाएको कथालाई आधार बनाएर 'गोबिन्दा' शिषकमा प्रतियोगी टोलिले रोबोट बनाउनु पर्नेछ ।सो रोबोटले दही राखेको सान्केतिक चिन्हलाई उचाल्नु पर्ने छ । जसबाट ४८ अंक प्राप्त गर्न तीन मिनेटको खेल अवधी हुनेछ ।

एसिया प्रशान्त क्षेत्रका जापान, कोरिया, चाइना लगायत एक दर्जन भन्दा बढी देशले भाग लिने यस प्रतियोगितामा नेपालले सन २००१ देखी सहभागी हुँदै आइरहेको छ ।

पल्पसाको पछी दौडदै !

नेपालको ७५ जिल्ला घुम्ने यि पदयात्रीको तस्बिर सँयोगले खिच्ने मौका मिल्यो । त्यो पनि नोकिया ६३०० मोबाइलबाट काठमाण्डौमा । शायद तपाईंको अनुमान मिल्न सक्छ होला , गेस गर्नुस त , कुनै क्याफे बसेर अन-लाइनमा ! उनको आगामी पुस्तकले मदन पुरस्कार पाउछ कि पाउदैन ?

उड्न पाएन नेपाली डा“फे

सपना थियो, नेपाली आकाशमा नेपाली विमान उडाउने । यसका लागि हामीले पुल्चोक इन्जिनियरिङ कलेजको पर्खालभित्र तीन वर्षबितायौं । आज सपना साकार भएको छ, पुल्चोक इन्जिनियरिङ कलेज जानुहोस्, त्यहा“ उड्न ठिक्क परेर पखेंटा फिंजाइरहेको रङ्गीन डा“फे छ, हामीले तयार पारेको विमान ।

यो बनाउ“दा हामी जति खुसी थियौं, अहिले उति नै दुःखी । हामीलाई लागेको थियो डा“फेको जन्मले देशमा एउटा सानोतिनो भए पनि खुसी ल्याउला । सरकारले पुरस्कार नदिए पनि स्याबास भनेर धाप मार्ला । तर उल्टै यसको परीक्षण उडान गर्न पनि अनुमति पाइएन । भनेको जस्तो भइदिएको भए हामीले मंसिरमै डा“फेलाई उडाएर संसारलाई देखाइसकेको हुने थियौं ।

'हामीले अनुमति दिन सक्दैनौं' उडानका लागि ठाउ“ र अनुमति पाउ“ भनेर लेखेको हाम्रो निवेदनको नेपाल नागरिक उड्ययन प्राधिकरणले यस्तो जवाफ दियो, 'यो कानुनी रूपले मिल्दैन ।'

विशेषज्ञ, अनुसन्धाता, इन्जिनियर, विद्यार्थीलगायत सय जनाभन्दा बढीको प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष प्रयासले बनेको 'डा“फे' लाई उडाउन उचित ठाउ“ दिने निकायले यसो भनेपछि हामी कहा“ जाने -

सा“च्चै निराश भएका छौ । हृदयदेखि मातृभूम्रि्रति दया जागेर आएको छ । हामी किन सयौं वर्षछाडि छौ भन्ने स्पष्ट भएको छ । व्यक्तिगत रूपमा जहाजबारे अध्ययन गरी सम्पर््ण्ा जनशक्ति, स्रोत, साधन र पैसा एकै ठाउ“मा जुटाएर हामी विद्यार्थीको तहबाट यतिसम्म गर्नु कम्ता अप्ठेेरो छैन ।

सरकारले गर्नु पर्ने काम विद्यार्थीले यति रुचि र उत्साहका साथ अगाडि बढाउन खोज्दा पनि अनुमति

मिलेन । मुलुकको संरचना कस्तो रहेछ - प्रश्न जाग्न थालेको छ । कसैप्रति हाम्रो दुश्मनी छैन । हामीलाई देशले यति धेरै लगानी गरी पढायो, अव हामी त्यसको प्रतिफल दिन खोजिरहेछौं । यही“ बसेर केही गर्न चाहिरहेछौं ।

हामीले बम, बारुद र बन्दुक त बनाएका होइनौं नि, परीक्षणै गर्न नपाइने । देशलाई प्रविधि दिन खोज्दा पनि यतिका सास्ती - भावी पुस्तालाई हि“ड्न सजिलो बाटो बनाउन खोज्दा पनि अपराध गरेजस्तो भइरहेको छ ।

विश्वविद्यालय परिसरमा हामीलाई परीक्षण गर्न ठाउ“ पुगेन । एक घन्टाका लागि पोखराको विमानस्थलको खाली समय मागेका हौं, त्यो पनि उसको नियमित उडान प्रभावित नहुने गरी । उड्डयन प्राधिकरण तथा यसको बोर्डमा निवेदन हाल्यौ । हवाइजहाज उत्पादक कम्पनीबाहेकले बनाएको जहाज उडाउने व्यवस्था छैन रे । यो हाम्रो शैक्षिक प्रयोग हो । बोइङ कम्पनी जस्तो कुनै काराखाना खोल्न लागेका होइनौं । यति कुरा जान्दाजान्दै पनि कुनै व्यापारिक संस्थालाई जस्तो व्यवहार किन गरिरहेछ यो सरकार - यसो गर्न पाइने कि नपाइने भनेरे मैले अन्तर्रर्ााट्रय नागरिक उड्डयन संस्था -आइकाओ) स“ग इमेलमा सर्म्पर्क पनि गरें । तिनलाई आफ्ना समस्याहरू भनें । उताबाट जवाफ आयो, 'कुनै पनि देशको विमानस्थल उसकै अधीनमा हुन्छ ।'

हाम्रै देशको नियमले पनि परीक्षण गर्न छेकेको देखि“दैन । २०५३ को हवाई नीतिमा 'नेपालको विमानस्थललाई विशेष प्रयोजनमा आवश्यकताअनुसार प्रयोग गर्न सकिनेछ ' भनिएको छ ।

दर्ुघटनाको सम्भावनना देखाएर रोक्न खोजिएको हो भने पनि त्यो मनासिव तर्क होइन । नत्र त अबदेखि नासाले मंगलग्रहमा यान पठाउनेछैन । अस्ति भर्खर कोलम्बियाको विस्फोटमा ठूलाठूला वैज्ञानिक मरे । अपवादलाई सामान्यीकरण गरेर तर्क गर्न

मिल्छ - विमान बनाउने र उडाउने काममै जीवन बिताइरहेका रसियाका पाइलट एलेक्जेडर म्याक्सिमोभ -जो यतिबेला पोखरा छन्) ले पनि डा“फेलाई उपयुक्त विमान भनी आफैंले उडाउने वचन दिएका छन् । के उनलाई ज्यानको माया छैन

होला - हामी आशा गर्दागर्दा थाकिसक्यौं । सरकार छिटो बोलोस् । अनुमतिको घनचक्करमा अरू धेरै कुरा गर्न पाइरहेका छैनौं । जताततै भत्के व्रि्रेको बेला आशाको त्यान्द्रो ल्याउन खोजेका छौं ।

युवाहरू जोस र जा“गरले यही“ बस्न सक्ने वातावरण दिने काम त सरकारको हो । उल्टै बिदेसिनुबाहेक कुनै विकल्प छैन जस्तो गरी व्यवहार गर्नु त भएन नि । यो देश हाम्रो पनि हो । हामीले परीक्षण गर्न किन नपाउने - डा“फे उड्नका लागि आतुर छ ।

- विकास पराजुली

परिकल्पनाकार तथा टोलीनेता

डा“फे इएरक्राफ्ट फेब्रिकेसन ग्रुप